با توجه به آثار باقیمانده از زمان‌های گذشته به نظر می رسد شروع و بروز پر قدرت صنعت کاشی در ساختمان، در ایران باستان از سده ی هفتم هجری و با روی کار آمدن حکومت صفوی باشد؛ هرچند از کاشی در دوره های قبلی نیز استفاده می‌شده ولی هرگز به چنان شکوه و عظمتی که در دوره ی صفوی رسیده در دوران قبل نبوده و فقط به مقدار کم و اندکی
در کل ساختمان آن هم در جاهای خاص از آن استفاده می شده است.
ابتدا برای کاشی کاری معرق روند به این شکل بوده که لعابی از جنس لعاب شیشه و رنگ مورد نظر مثلاً لاجوردی، فیروزه‌ای، زرد و سفید و… تهیه می شده که خود رنگ‌ها هم که مواد معدنی در آن استفاده می شده بر روی آجری مسطح که قبلاً به کوره رفته و حرارتی را دیده است پخش می شده و بعد از آن دوباره به کوره رفته و رنگ مورد نظر و لعاب شیشه به صورت رنگی بر پیکری که حال تبدیل به کاشی شده است قوام پیدا می کرد.
بعد از تهیه کاشی با رنگ‌های متفاوت حال برای تهیه نقشه بر روی کاغذ به صورت یک یکم مهیا می شدند و هنرمندانِ نقاش و طراح ، طرح های خود را بر روی کاغذ پیدا می کردند و سپس استادان دیگری این طرح ها را به صورت جدا جدا با ابزارهای تیز در هر زمانی بسته به نوع ابزار زمانه، آنها را برش می‌زدند و سپس به صورت مجزا روی کاشی ها می‌چسباندند و سپس کاشی ها را به شکل کاغذ های نقشه برش زده می‌تراشیدند و بعد از برش کاشی آنها را به صورت نقشه ی اولیه جمع می‌کردند و بنا به مصالح آن دوره پشت کاشی را به هم یک تکه متصل کرده و سپس آن را نصب می‌کردند و این خالصه‌ای از کاشی کاری معرق بود که در طول سال‌های متمادی در انجام آن استادان و هنرمندان زیادی تلاش و کوشش داشتند.
انواع کاشی کاری
کاشی کاری به دو دسته معرق و هفت رنگ تقسیم می‌شود که روش معرق پر هزینه‌تر و هفت رنگ کم‌کارتر و سریع‌تر انجام می شود.
تفاوت کار معرق و هفت رنگ
کار معرق همان‌طور که وقت گیر هست زیبایی خیره کننده‌تری نسبت به انواع هفت رنگ دارد و همچنین تنوع بسیار بالا در انجام آن نیز وجود دارد و در ضمن اینکه در صورت اجرای درست یک کار منسجم و یک تکه‌ای را خواهیم داشت که قابل مقایسه با کار هفت رنگ نیست و کار کاشی هفت رنگ بیشتر در کارهای راستا استفاده می شود.
انواع طرح‌های معرق کاشی
۱.اسلیمی و ختایی
کاشی هایی با طرح‌های متفاوت و رنگ‌های گوناگون که در جرزها و لچکی‌ها و کتیبه‌های مختلف از آن طرح استفاده می شود.
۲.گره
کاشی کاری هایی با طرح‌های هنری با رنگ‌های متفاوت که از آن به کار گره یاد می شود.
۳.معقلی
این نوع طرح که بیشتر با خطوط صاف افقی و عمودی با طرح‌های متفاوت رسم می شود که انواع خطوط بنایی از این قبیل هستند.
همچنین کاشی کاری در زمینه‌های متفاوتی نیز اجرا می شود که یک نوع از طرح‌های مقابل در زمینه‌های کاری مثل طرح‌های صاف دیواره‌ها و یا سر درب‌ها و ورودی‌ها و یا کنج‌ها و محراب‌ها استفاده می‌شود که بسته به نظر و طرح کالی کار (صاف، رسمی بندی و مقرنس) اجرا می‌شود که در رسمی بندی بعضی اوقات بنا به اجبار استادکار طرحی موسوم به یزدی بندی را اجرا می‌کند که در صورت پیدا نشدن کار رسمی و پا از روی علاقه خودش آن را اجرا می‌کند .
در تمامی این شاخه‌ها و کارها باز هم نوآوری‌هایی شده است که از جمله آن مخلوط کار کاشی و آجر به سبک‌های متفاوت و گچ کاری و نقاشی طرح کاشی در درون هر یک از رسمی بندی و مقرنس نیز قابل اجرا هست و در ضمن آینه کاری و نقاشی نیز در درون هر یک از سبک‌های بالا قابل اجرا می‌باشد.
در کار رسمی از طرح‌های اسلیمی و ختایی و یا گره و یا معقلی می توان بهره برد که در این نوع کار در محراب‌ها و گنبدهای کار و سردرب‌ها و ورودی‌ها و در زیر گنبدها نیز کارهای بسیار شکیل و دلربا خواهند شد.
کار مقرنس همانند رسمی بندی در تمامی کارهای مثل سردرب، محراب، ورودی و زیرگنبدها قابل اجرا است و در ضمن اینکه در گلدسته‌ها و ورودی‌های با نمای کتیبه‌ها نیز قابل اجراست.